Don't believe what you hear. Don't believe what you see. Everything you know is wrong.
Ο αντι-αυταρχισμός της ελληνικής κοινωνίας εξαντλείται στη Χρυσή Αυγή, το τέρας που βλέπουμε και καταλαβαίνουμε. Κατά τα άλλα ευχόμαστε με άνεση «κακό ψόφο» στα social media, στοχοποιούμε δημόσια πρόσωπα και χαιρόμαστε με την οικονομική δυσπραγία μέσων ενημέρωσης. Αυτή είναι μια μικρή ιστορία των άκρων και του πώς παρεισέφρυσαν στη ζωή μας.
Λοιπόν, ο βαθμός στον οποίο η μέση ελληνική οικογένεια ευνουχίζει τα παιδιά της είναι τεράστιος και για μένα αυτή είναι η μεγαλύτερη συμφορά στην ελληνική κοινωνία. Μεγάλη τραγωδία. Η ελληνική οικογένεια είναι φυτώριο ψυχοπαθολογίας και ευνουχίζει συγκλονιστικά τους νέους ανθρώπους. Βλέπετε οργισμένους νέους που κινούνται από ιδεολογικές αντιλήψεις, κατά βάθος είναι άνθρωποι που είναι οργισμένοι με τους γονείς τους. Πολλές φορές όμως οι περισσότερες οικογένειες δεν αφήνουν τα παιδιά τους να θυμώσουν μαζί τους και το κάνουν με πολύ θρησκευόμενο τρόπο, όπως το τίμα τον πατέρα σου και την μητέρα σου, χρησιμοποιούν δηλαδή τον θεό για να καταπιέσουν την μοναδικότητα του παιδιού. Το παιδί στην ουσία υιοθετεί τις βρώμικες αξίες των γονέων.
Διαθεματικότητα σημαίνει ν΄ αντιμετωπίζουμε τα μαθήματα ως μια ενότητα και να τα συνδέουμε μεταξύ τους.
Η βιωματική προσέγγιση των έργων τέχνης, είναι μια μέθοδος που βοηθά τα παιδιά να «ανακαλύψουν» τα έργα, αναλύοντας τη δομή και σύνθεσή τους και δημιουργώντας μια γέφυρα συναισθημάτων, που θα τους εμπνεύσει στο αυτόνομο εικαστικό παιχνίδι. Ακόμη περισσότερο, το έργο τέχνης μπορεί να γίνει η αφορμή για διαθεματικές δραστηριότητες Αισθητικής Αγωγής, όπως είναι η Μουσική και το Θεατρικό Παιχνίδι.
Αν σε ώρες κρίσιμων «εθνικών» ή εσωκομματικών προβλημάτων, φοριούνται επιδεικτικά τα άμφια της ενότητας, δεν παύει να κρύβεται πίσω τους το αντερί που λέγεται «Διαίρει και βασίλευε». Όλοι εξαίρουν τα αγαθά της ομόνοιας και τα ολέθρια της διχόνοιας, αλλά και όλοι ξέρουν τις ακατονόμαστες χάρες της διχοστασίας, και ουκ ολίγοι τις χαίρονται είτε την έχουν προκαλέσει οι ίδιοι, είτε επωφελούνται απ’ την εισβολή της. Προπάντων, εκείνοι που, λογικά, θα είχαν λιγότερες ελπίδες να επικρατήσουν, αν δεν μαλλιοτραβιούνταν οι «επικρατέστεροι».
Η ερώτηση «ποιος είμαι εγώ» ίσως είναι η βασικότερη ερώτηση που απασχολεί τον άνθρωπο από τότε που άρχισε να συνειδητοποιεί ότι υπάρχει. Σχεδόν ολόκληρη η φιλοσοφική αναζήτηση δια μέσω των αιώνων ξεκινάει κάπου κοντά σ’ αυτή την ερώτηση. Το ζήτημα του εαυτού συνδέεται πολύ στενά με το ζήτημα της συνείδησης, αφού τι άλλο είναι η συνείδηση, παρά η γνώση της ίδιας της ύπαρξής μου. Οι απαντήσεις που έχει να δώσει λοιπόν η επιστήμη στο ερώτημα αυτό έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Και η πιο σημαντική πρόταση της επιστήμης αυτή τη στιγμή είναι να ακολουθήσουμε το «χνάρι» της πολυπλοκότητας, ξεφεύγοντας από την απλοϊκή σκέψη για τον εαυτό μας και τον κόσμο.
Το κάλεσμα στο «είναι» ο Σωκράτης το κάνει όχι μόνο με τα ερωτήματά του, την ειρωνεία του, μα και, κυρίως, με τον τρόπο ζωής του, με την ίδια του την ύπαρξη, με το ίδιο του το είναι.
«Η βασιλεία των ουρανών ανήκει στα παιδιά», είχε πει ένας άνθρωπος.
Αλλά και ο κόσμος, ο πλανήτης, η ζωή, ανήκουν στα παιδιά, στους έφηβους, στους νέους.
Επειδή αυτοί πιστεύουν ότι μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Και μόνο όποιος πιστεύει στην αλλαγή μπορεί και να τη φέρει.
Για πρώτη φορά, ίσως, στην ιστορία του κόσμου, είναι τόσο επιτακτική η ανάγκη της συνεργασίας των λαών σ’ ένα παγκόσμιο κίνημα, το οποίο θα φέρει την αλλαγή. Δεν αρκεί, απλώς, να θέλουμε μια άλλη ζωή, πρέπει να την κατακτήσουμε!
Στις άθλιες εποχές που ζούμε, ο καλλιεργημένος άνθρωπος είναι η συμπεριφορά μίας προσωπικότητας που ενώ επιδιώκουμε να έχουμε απέναντί μας, δεν μας αρέσει καθόλου να εφαρμόζουμε οι ίδιοι σαν πρότυπο.
Εριστική διαλεκτική είναι η τέχνη του να λογομαχεί κανείς – και να λογομαχεί με τέτοιο τρόπο ώστε να υπερασπίζεται επαρκώς τις θέσεις του, είτε έχει δίκιο είτε άδικο
Η αθυροστομία εlναι, στην Ελλάδα, απαγορευμένος καρπός. Η λογοτεχνία μας – αν εξαιρέσεις τα βιβλία του Ηλία Πετρόπουλου – εlναι ελάχιστα τολμηρή. Στα εγκυκλοπαιδικά μας λεξικά δεν υπάρχουν λήμματα για τις πιο κοινές λαϊκές κακές λέξεις και εκφράσεις γίνονται ακόμη κατασχέσεις βιβλίων και οι συγγραφείς ασέμνων μπαίνουν φυλακή· οι μανάδες απειλούν τα παιδιά τους να τους βάλουν πιπέρι στηv γλώσσα αν ξεστομίσουν κακά λόγια· η Σαπφώ, οι Αρχαίοι
Λυρικοί, ο ‘Αριστοφάνης, ο Αρχίλοχος, εlναι πια πολύ μακριά…
Ερώτηση: Τι συνθέτει την Ελλάδα του σήμερα και ποια στοιχεία την εκπροσωπούν;
Απάντηση: Μια αδυναμία της χώρας να τοποθετηθεί πια τα προβλήματα της πάνω στα λεγόμενα πατριωτικά βάθρα, οπού οι κρίσεις της να ενοποιούν τον διχασμένο από χιλιάδες μικροσυμφέροντα ανώριμο πληθυσμό. Στο παρελθόν μια τέτοια τοποθέτηση μ’ όλες τις συγκεχυμένες καταστάσεις πού δημιουργούσε, μας οδηγούσε επί του ασφαλούς σε εθνικές εξάρσεις, πολύ εποικοδομητικές για μια εγχώρια κατανάλωση, τουλάχιστον. Σήμερα όλα αυτά φαντάζουν σαν παλιά ιστορική ταινία του Αλεξάντερ Κόρντα, ή για να είμαστε συνεπέστεροι στα καθ’ ημάς, σαν μια ταινία του Μαδρά ή του Λάσκου με τους Χλόηδες, τους αγαπητικούς και τις αθώες βοσκοπούλες.
Ύστερα, να κι άλλο κάτι πού μας εκπροσωπεί. Η καλοζωία. Χωρίς περιεχόμενο και ευτελούς αισθητικής. Μια καλοζωία πού βασίζεται περισσότερο στη νευρωτική εκτόνωση παρά στην απόλαυση, στην ηδονή θάλεγα, «για καλώς προπαρασκευασμένες επιθυμίες». Καλοζωία που ικανοποιεί συμπλέγματα και προκαταλήψεις καλύπτοντας θεατρικά, ευτέλεια κι αθλιότητα.
Ακόμη: Ένας χείμαρρος αυτοσχεδιαστικών αντιδράσεων, σ’ όλες τις περιοχές του δημοσίου βίου μας. Μια επιπόλαιη χάραξη προοπτικών και πολιτικής. Έλλειψη κοινού νου, και μια καταπιεστική παρουσία του εγώ μας, πού τις περισσότερες φορές μας εμποδίζει να συνεννοηθούμε και να συνεργαστούμε πάνω στα τοπικά, αλλά και στα ευρωπαϊκά που άρχισαν ήδη να μας θίγουν και να μας απασχολούν.
Τέλος: Ένας ηθικοπλαστικός εθνικισμός, που έχει τις ρίζες του στην ανελεύθερη καταγωγή μας και πού η εκμετάλλευση του απ’ όλους μας για ευτελείς σκοπούς, τον έχει ήδη καταστήσει ανυπόληπτο.
Πολύ πριν ο Μακιαβέλι παρουσιάσει τις συμβουλές του στον Ηγεμόνα, ο Κόιντος Τύλλιος Κικέρων παρουσίασε το Commentariolum Petitionis, ένα πλήρες εγχειρίδιο πολιτικής συμπεριφοράς, που κάνει ακόμη και τους σημερινούς υπευθύνους επικοινωνίας των κομμάτων να θυμίζουν ερασιτέχνες συμβουλάτορες.
Ζητούνται άνθρωποι που γύρισαν κάποτε την πλάτη σε όλα αυτά και δεν τους περισσεύουν πια λόγια. Που θέλουν να μιλήσουν απλά, χωρίς σκοπιμότητες και ιδιοτέλειες. Που μπορούν ακόμα να χλευάσουν το απάνθρωπο, το υποκριτικό, το μικροπρεπές, την υποταγή και την εξάρτηση από πολύχρωμους παράγοντες, προεκλογικές υποσχέσεις και φτηνιάρικα βολέματα. Ζητούνται άνθρωποι που ‘ναι από μόνοι τους Απάντηση. Που η ζωή τους η ίδια είναι Άποψη και ικανή να εμπνεύσει και να χαρίσει ελπίδα. Ζητούνται εκείνοι που δεν ξέχασαν τι σημαίνει αθωότητα κι ότι η ευτυχία είναι συνώνυμο της ευαισθησίας και της απλότητας. Εκείνοι που δεν αγνόησαν το παιδί που κρύβουν μέσα τους και λάτρεψαν το αυθόρμητο παιχνίδι της ζωής, τη φύση και την υγεία. Ζητούνται εκείνοι που πόθησαν την μυρωδιά της γης και αναζητούν την επαφή με το χώμα και τους καρπούς του. Εκείνοι που μεταποιούν τη σιωπή σε ομορφιά. Που διδάσκονται στη μοναξιά τους πόσο πολύτιμη είναι η συνύπαρξη και περισυλλέγουν κάθε τόσο τα κομμάτια τους, συνθέτοντας ξανά και ξανά τον εαυτό τους. Ζητούνται άνθρωποι που δεν υπερτιμούν το είναι τους κι ούτε το αφήνουν να κυλήσει στα χαμηλά. Που μοιράζουν ματιές, αντί χειραψίες, χαμόγελα και αγκαλιές αντί λέξεις. Άνθρωποι που διατηρούν τη δροσιά τους σε καιρούς άνυδρους και την σοφία τους ως το μόνο τους όπλο απέναντι στην ανοησία των άλλων. Ζητούνται υπερασπιστές και θεματοφύλακες. Ζητούνται νέοι όλων των ηλικιών για την επανίδρυση αυτού του τόπου.
Μας έμεινε ο Όμηρος, αν έχουμε καιρό να τον διαβάσουμε, ο Καβάφης, ο Εμπειρίκος, ο Σεφέρης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Καρυωτάκης, ο Καββαδίας, σας έμεινα κι εγώ, αν κάνετε έναν κόπο να με διαβάσετε.
Τα μεγάλα έργα του ανθρώπου, που καθρεφτίζουν την ανεξάντλητη δυνατότητα της ανδρικής φύσης, δεν ημπορούν να υπομείνουν τη δοκιμασία της σύγκρισης με τα ερωτικά έργα της γυναίκας, εφ’ όσον είναι αληθινά.
Το 1974 αποτελεί ένα εφιαλτικό υπόδειγμα του πώς οι φαντασιώσεις, ο λαϊκισμός, ο απομονωτισμός, ο τυχοδιωκτισμός και η αγνόηση της κοινής λογικής μπορούν να οδηγήσουν ένα μικρό έθνος στην καταστροφή.
«Peur toujours, peur partout» («φόβος πάντα, φόβος παντού»)
…”Η νεωτερικότητα επρόκειτο να είναι το μεγάλο άλμα προς τα εμπρός: μακριά από το φόβο και προς έναν κόσμο απαλλαγμένο από την τυφλή και αδιαπέραστη μοίρα – αυτό το θερμοκήπιο φόβων. Όπως συλλογιζόταν ο Βίκτωρ Ουγκό, νοσταλγικά και με λυρική διάθεση εν προκειμένω: ωθημένη από την επιστήμη («ο θρόνος της πολιτικής θα μεταμορφωθεί σε θρόνο της επιστήμης»), θα έρθει μια εποχή που θα δώσει τέλος στις εκπλήξεις, τις συμφορές, τις καταστροφές – αλλά και τέλος στις διενέξεις, τις αυταπάτες, τους παρασιτισμούς… Με άλλα λόγια, μια εποχή που θα δώσει τέλος σέ όλα αυτά τα υλικά από τα οποία φτιάχνονται οι φόβοι.
Ό,τι έμελλε όμως να είναι μια οδός διαφυγής, αποδείχθηκε τουναντίον μια μακρά παράκαμψη. Πέντε αιώνες μετά, σε μας που βρισκόμαστε στο άλλο άκρο του πελώριου νεκροταφείου ρημαγμένων ελπίδων, η ετυμηγορία του Lucien Febvre ηχεί – ξανά – εντυπωσιακά ταιριαστή και επίκαιρη. Η εποχή μας είναι, ξανά, μια εποχή φόβων.”
11 Ιουλίου του 1998, έφυγε πρόωρα από τη ζωή ο Παναγιώτης Κονδύλης. Τον θυμόμαστε μέσα από μια εκτενή συνέντευξη που έδωσε στον Σπύρο Τσακνιά, η οποία δημοσιεύτηκε τον Απρίλιο του 1998 στο περιοδικό «ΔΙΑΒΑΖΩ».
